"سر خط" را اگر بدون کسره ی وسط بخوانیم معنی سرمشق می دهد، و اگر سرِ خط بخوانیم معنی ایستگاه اول می دهد. دارالفنون و مدارس میرزاحسن رشدید هر دو آغاز و سر مشق بسیاری از اتفاقات در سیستم آموزشی و کالبد مدارس پس از خود بودند.
معنی و توضیح بعضی نکاتی که در این قسمت استفاده شد از این قرار است:
میرزا رضا مهندس باشی تبریزی: یکی از چند نفری که عباس میرزا برای تحصیل به انگلستان فرستاد. از او آثار ترجمه نیز باقی مانده است.
تفلیس: پایتخت گرجستان فعلی.
جنگ جهانی اول: جنگی که از سال 1914 تا 1918 بین متحدین(آلمان-عثمانی-اتریش-مجارستان-بلغارستان) و متفقین(بریتانیا-روسیه-فرانسه-ژاپن-آمریکا-ایتالیا) برقرار بود.
قوای قزاق: نیرویی که بنا به توافق ناصرالدین شاه و دولت روسیه از روسیه به ایران آمدند تا در تامین امنیت ایران مشارکت داشته باشند.
مدارس رشدیه: عنوان عمومی مدارس متوسطه به سبک اروپایی در قلمرو عثمانی.
منابعی که در نگارش این قسمت استفاده شدند به قرار زیر هستند:
-حسن ملک، تاریخ آموزش و پرورش در ایران، انتشارات الهدی.
-مصطفی کیانی، معماری دوره ی پهلوی اول، مرکز مطالعت و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.
-علیرضا سمیع آذر، تاریخ تحولات مدارس در ایران، انتشارات سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور.
-سحر خدابخشی، منوچهر فروتن و امیر سمیعی، بررسی سیر تحول فضای معماری مدارس براساس ارزیابی نقش نظام آموزشی حاکم بر آنها، نمونه موردی : مدرسه سپهسالار، دارالفنون و دبیرستان البرز، باغ نظر، اسفند94، 37(74-61).
-سارا طاهرسیما، هما ایرانی بهبهانی و کاوه بذرافکن، تبیینِ نقشِ آموزشیِ فضای باز در مدارس ایران با مطالعه تطبیقی مدارس سنتی تا معاصر، نمونه های موردی: مدرس ههای چهارباغ، دارالفنون و البرز، فصلنامه پژوهش های معماری اسلامی، بهار94، 6(70-55).
-سایت مدرسه دارالفنون به نشانی : http://darolfonoon.oerp.ir/
مواد صوتی که در این قسمت استفاده شدند:
-موسیقی مستند home اثر Armand Amar.
-بخشی از فیلم سلطان صاحبقران ساخته مرحوم علی حاتمی.
-قسمتی از یک سرود نظامی روسی.
-فیلم نواختن زنگ مدرسه در آیین شروع سال تحصیلی 98-1397 از سایت خبرنگاران جوان.
نقشه ها و تصاویر زیر می تواند به تصور بهتر از مدرسه دارالفنون کمک کند:
