"متوسط" در دهه ی بیست ظهور پررنگی در تهران پیدا میکند. دولت که زعیم این قشر است، خودش را موظف می داند که مسکن آنها را تامین کند. این فرصت خوبی برای دولت است تا با تغییر معماری، سبک زندگی مدرنی را که-درست یا غلط- لازمه عبور از دروازه ی تمدن می داند عملی کند. معماران ایرانی اما باز نقبی به تاریخ معماری ایران می زنند و حاصل تمام این ها می شود "نارمک". در این قسمت با هم در مورد دومین مجموعه ی مسکونی تهران، که ایرانی ها برای ایرانی ها ساختند صحبت می کنیم.
تصویر این قسمت، تصویر هوایی از محله نارمک در سال 1333 است، این عکس از کتاب خانم رعنا حبیبی با نام Modern Middle-Class Housing in Tehran برداشته شده است.
پژوهش و نگارش: هانیه اسکویی، مهدی کاوه
موسیقی: صدف خانی
صدا و تدوین: مهدی کاوه، هانیه اسکویی
برای همکاری با داستان معماری در اینجا پیام بگذارید.
معنی و توضیح بعضی اصطلاحات و اسامی که در این قسمت استفاده شد از این قرار است:
- انجمن آرشیتکت های دیپلمه: انجمن آرشیتکتهای ایرانی دیپلمه در تاریخ 1323/11/10 توسط آقایان کیقباد ظفر، محسن فروغی، علی صادق، منوچهر خورسند، وارطان هوانسیان، عباس اژدری، ناصر بدیع و ایرج مشیری که اعضای مؤسس انجمن میباشند تشکیل و بعد آرشیتکتهای دیپلمه مقیم تهران بعضویت آن در آمدند و در تاریخ 1323/11/17 اساسنامه انجمن که طرح آن قبلاً توسط مؤسسین تهیه گردیده بود در مجمع عمومی مطرح و بتصویب رسید و انتخاب هیئت مدیره طبق اساسنامه مصوبه بعمل آمد: آقای کیقباد ظفر سمت رئیس، آقای علی صادق نایب رئیس و آقایان اژدری و خورسند بسمت منشی انجمن و آقای ناصر بدیع خزانه دار وآقایان وارطان هوانسیان و ایرج مشیری بست نماینده انتشارات و تبلیغات انتخاب گردیدند.
- قانون ثبت اراضی موات:
لایحه ثبت اراضی موات اطراف شهرتهران
- از تاریخ 31.5.28 قبول تقاضای ثبت نسبت به اراضی بائر بلامالک و موات اطراف شهر تهران واقع در حدود ذیل از احدی پذیرفته‌نخواهد شد:شرقاً و جنوباً از اضلاع خارجی خیابانهای شهباز - شوش تا شعاع شش کیلومتر و شمالاً از ضلع خارجی خیابان شاهرضا تا شعاع 18 کیلومتر و غرباً از‌ضلع خیابان سی‌متری نظامی تا شعاع 36 کیلومتر.
- دولت مکلف است نسبت به اراضی فوق‌الذکر اقدام به درخواست ثبت نموده و اراضی مورد تقاضای ثبت را جزو سرمایه بانک ساختمانی‌قرار دهد تا بانک مزبور طبق اساسنامه خود عمل کند.
- اشخاصی که نسبت به این قبیل اراضی ادعایی داشته باشند پس از ثبوت در محاکم در صورتی که اراضی تاکنون به فروش رسیده یا تقسیم‌شده و یا به مؤسسات عمومی از قبیل مساجد. مدارس. مریضخانه. و خیابان و غیره تخصیص داده شده بهایی را که بانک به عنوان قیمت زمین دریافت‌داشته به محکوم‌له می‌پردازد و در صورتی که در اراضی مورد ادعا تا این تاریخ عملیات فوق‌الذکر انجام نشده بانک ساختمانی می‌تواند زمین را‌نگهداشته و قیمت قبل از مرغوبیت را به محکوم‌له بپردازد و یا آن که با اخذ حق تشرف و مرغوبیتی که در اثر اقدامات بانک به وجود آمده است عین‌زمین را به محکوم‌له مسترد دارد. تبصره - نسبت به دعاوی فوق‌الذکر ارجاع امر به داوری ممنوع است.
- وزارت دادگستری و دارایی و کشاورزی مأمور اجرای این قانون میباشند. به موجب قانون تمدید تبصره قانون الغاء کلیه لوایح مصوب آقای دکتر مصدق ناشیه از اختیارات لایحه قانونی مربوط به اراضی موات اطراف شهرتهران که در تاریخ یکشنبه 25 تیر ماه یک هزار و سیصد و سی و چهار به تصویب کمیسیونهای مشترک مجلسین رسیده موقتاًقابل اجرا می‌باشد.
رییس مجلس سنا - سید حسن تقی‌زاده رییس مجلس شورای ملی - رضا حکمت
- نشریه نامه فرنگستان: یکی از نشریه های فارسی که توسط دانشجویان ایرانی در اروپا در اوایل سده چهاردهم خورشیدی چاپ میشد. مشفق کاظمی و محمدعلی جمال زاده از جمله نویسندگان این نشریه بودند.
- ساختار باغ فین:
منابعی که در نگارش این قسمت استفاده شدند به قرار زیر هستند:
- کتاب:Habibi,Rana-Modern Middle-Class Housing in Tehran: Reproduction of an Archetype: Episodes of Urbanism 1945-1979 -2020
- مقاله: مهاجر میلانی، ازاده؛عینی فر، علیرضا- نقش ضوابط در تحولات مسکن تهران -1399- نشریه هنرهای زیبا - معماری و شهرسازی :: زمستان 1399 ،دوره بیست و پنجم - شماره 4
- مقاله: مهاجر میلانی، آزاده؛ عینی فر، علیرضا - تاثیر ضابطه 60+%2 بر مسکن ردیفی متداول تهران-1396- نشریه مدیریت شهری و روستایی :: شماره 48
- مقاله: حبیبی، سیدمحسن؛ اهری، زهرا؛ امامی، رشید - از فروریختن باروها تا اندیشه ی شاهراه ها، پیشینه ی طرح های شهری و انگاره های شهر تهران از 1309 تا 1345-1389- صفه :: شماره 50، 86تا102
- مقاله: جوادی، محمدهادی-گذشته چراغ راه آینده است. تجربه های دولت در خانه های ارزان "نارمک" نازی آباد، کن، سیزده آبان- نخستین کنگره تاریخ معماری و شهرسازی ایران
- مقاله: Habibi,Rana;De meulder,Bruno(2015)- Architects and Architecture without Architects: modernization of Iranian housing and the birth of a new urban form Narmak(Tehran,1952);Cities, volume 45, 29-40.
- مقاله: Alai,Ali; Jeddi Yeganeh,Dorsa(2021)- Design Diversity in Early Residential Complexes in Tehran (1950-1970); Lessons to Learn- International Journal of Architectural Engineering & Urban Planning, Volume 31, Number 2,
مقاله: M. Habibi, Amir H. Pourjohari. Defining sustainability indicators in urban neighborhoods Case Study: Narmak neighborhood of Tehran (Region 8). International Journal of Academic Research Part A; 2014; 6(4), 38-44
- مقاله: Sedighi, M., & Mota, N. (2019). Kuy-e Narmak (1952–1958): The growth and change of an urban community in Tehran. Planning Perspectives: an international journal of history, planning and the environment (online), 35 (2020)(3), 477-504
- مقاله:Khosravi, H. (2019). CIAM goes east: The inception of Tehran’s typical housing unit. Urban Planning, 4(3), 154
مواد صوتی که در این قسمت استفاده شدند:
موسیقی این قسمت اثر صدف خانی است که برای این قسمت از داستان معماری ساخته شده است.
قسمتی از آهنگ تهران، تهران از آلبوم تو بزن تا من برقصم/ ترانه سرا و آهنگساز و تنظیم: محمد حیدری، خواننده:مهستی.
قسمتی از آهنگ کوچه های نارمک اثر محسن داورنیا.
تصاویر زیر می تواند به تصور بهتر از موضوعات مطرح شده در این قسمت کمک کند:
(برای وضوح نوشته ها روی عکس ها کلیک کنید.)(منبع تصاویر کتاب خانم رعنا حبیبی با نام Modern Middle-Class Housing in Tehran و تصاویر هوایی google است.)
موقعیت اولین مجموعه های مسکونی تهران
موقعیت نارمک در تهران
موقعیت نارمک در تهران از نزدیکتر
موقعیت نارمک در تهران از نزدیکتر در مقایسه با طرح اولیه
بافت نارمک سال1333
بافت نارمک سال 1402
یکی از میدان های نارمک و بلوک های اطراف سال 1333
یکی از میدان های نارمک و بلوک های اطراف سال 1344
یکی از میدان های نارمک و بلوک های اطراف سال 1402
برخی از اعضای انجمن آرشیتکت های دیپلمه و نمایندگان مجلس در افتتاحیه بزرگ نارمک
یکی از خانه های محله کالاد در حال ساخت با سیستم پیش ساخته بتنی
تصویرسازی از یکی از خانه های کالاد در شهر باری ایتالیا
پلان از یکی از خانه های کالاد در شهر باری ایتالیا
